Jeśli weźmiesz w zastaw płaszcz twego bliźniego, winieneś mu go oddać przed zachodem słońca. (Wj 22,25)
אִם־חָבֹ֥ל תַּחְבֹּ֖ל שַׂלְמַ֣ת רֵעֶ֑ךָ עַד־בֹּ֥א הַשֶּׁ֖מֶשׁ תְּשִׁיבֶ֥נּוּ לֹֽו׃
Si pignus a proximo tuo acceperis pallium, ante solis occasum reddes ei.
Płaszcz (שַׂלְמָה śalmâ), rzeczownik ten pochodzi od rdzenia ślm, który znaczy „zawierać”, „opasać”, „otoczyć”, „obejmować”, „zrozumieć”. Pod względem semantycznym שַׂלְמָה (śalmâ) oznacza „część ubioru” lub ogólnie „odzież”. Konkretnie „płaszcz” lub „pelerynę” – „ubranie wierzchnie”. W Starym Testamencie prawo przewidywało oddanie płaszcza (שַׂלְמָה śalmâ) danego w zastaw przed zmrokiem. Powodem było to, że płaszcz był jedynym przykryciem ciała, czyli jedynym schronieniem dla otulenia nagości podczas snu. Istotnie, w starożytności płaszcz służył za przykrycie.
Dzisiejsza liturgia, w pierwszym czytaniu (Wj 22,20-26), przytacza fragment tego prawa, które podaje także inne wymagania miłości bliźniego, w relacji do wdów i sierot, których sam Bóg, YHWH, deklarował się być szczególnym protektorem. Można powiedzieć, że ktoś, kto krzywdził sierotę, wdowę lub przybysza, których kruchość egzystencji narażała ich na wykorzystanie, musiał wiedzieć, że wpadał w ręce ich Protektora. Jak mówi nasze czytanie, krzywdzący w konsekwencji sam narażał się na doświadczenie osierocenia czy wdowieństwa.
W dzisiejszej Ewangelii (Mt 22,34-40) Pan Jezus pytany jest o to, które przykazanie w Prawie jest największe? W odpowiedzi cytuje On zdanie z „Shema Izrael” (Pwt 6,5) mówiące o miłości Boga „z całego serca, z całej duszy i ze wszystkich sił” i dodaje przykazania miłości bliźniego (Kpł 19,18). Możemy zauważyć, że przykazanie miłości Boga zaczyna się słowami: „Słuchaj Izraelu, YHWH jest naszym Bogiem, Panem jedynym” (Pwt 6,4). W tym kontekście możemy interpretować słowa „będziesz kochał Pana Boga swego…” nie jako przykazanie, ale jako obietnicę. Istotnie, czasownik „kochać” nie występuje tutaj w trybie rozkazującym, ale w czasie przyszłym. Zatem, jeśli słuchasz Boga, jeśli wybierasz Go jako swego jedynego Pana, to w konsekwencji otrzymasz od Niego samego dar kochania Go „całym sercem…”. Chciałoby się dodać, że będzie On dla ciebie jedynym Panem, jak ten „jedyny płaszcz” (Wj 22,26) otulający twoją nagość, twoją słabość, abyś także ty mógł stać się „płaszczem” otulającym słabość innych nagich jak ty.
