Słuchajcie tego wy, którzy gnębicie ubogiego i bezrolnego pozostawiacie bez pracy. (Am 8,4)
שִׁמְעוּ־זֹ֕את הַשֹּׁאֲפִ֖ים אֶבְיֹ֑ון וְלַשְׁבִּ֖ית עֲנִוֵּי*־אָֽרֶץ׃
Audite hoc, qui conteritis pauperem et deficere facitis egenos terrae.
Gnębić (שׁאף šā’af), w języku hebrajskim czasownik ten może znaczyć chwytać, chłonąć (powietrze), wzdychać (do czegoś), pragnąć, czyhać oraz gnębić, deptać. Świszczące brzmienie tego rdzenia nawiązuje z jednej strony do sapania z wysiłku, z jakim nieprzyjaciel z całych sił ściga kogoś, kogo chce pochwycić w swe sidła, ale także w sensie metaforycznym do nienasyconej chciwości, która popycha silniejszego do tego, aby przy użyciu przemocy dorwać się do dóbr, jakimi dysponuje słabszy. Czasownik ten występuje w Starym Testamencie 14 razy, w księgach prorockich i mądrościowych.
W dzisiejszym pierwszym czytaniu, prorok Amos (8,4-7) używa tego czasownika przeciwko tym, którzy gnębią ubogich, którzy usiłują wzbogacić się na nieuczciwym handlu i nie mogą spokojnie przeżywać dni wolnych od pracy, które są dniami bez zysków, dlatego nie mogą doczekać się ich końca, żeby móc znowu „kupować biednego za srebro, a ubogiego za parę sandałów” i oszukiwać na wadze w sprzedaży zboża. Zioną oni chciwością i chęcią bogacenia się kosztem słabszych.
W Psalmie 113, psalmista chwali natomiast YHWH, Boga, „który mieszka w górze i w dół spogląda na niebo i na ziemię. Podnosi z prochu nędzarza i dźwiga z gnoju ubogiego…”. Podobnie czyni Bóg, w imieniu którego przemawia Amos, dlatego występuje On przeciwko bogaczom, którzy uciskają i wyzyskują ubogiego: „Nie zapomnę nigdy wszystkich ich uczynków”.
Podobnie Jezus w Ewangelii Łukasza (16,1-13), używając przypowieści i porównań, mówi o używaniu dóbr tego świata, bogactw, „mamony”, nie w sposób chciwy, niesprawiedliwy, służąc „mamonie”, ale wolny i inteligentny, dokładnie tak, jak Pan Bóg, który „bogaty jest w miłosierdzie” (Ef 2,4), czyli tak, żeby „mamona” nie rządziła nami i żeby dobra tego świata nie czyniły nas swoimi sługami, ale przeciwnie, żeby służyły Bogu i były Jemu podporządkowane. Jezus mówi jasno: „nie można dwom panom służyć” i „nie możecie służyć Bogu i mamonie”. Piękna jest nasza wolność: niezależnie od tego, ile posiadamy, możemy wybierać sposób, w jaki tego używamy.
